Vrijheid en bevrijding

De maand mei is bij uitstek geschikt om over deze thema’s te schrijven. De datum 5 mei geldt al jarenlang als een gedenkdag. De dag van de ondertekening van de Duitse capitulatie  in Nederland  en de bevrijding van ons land. Nederland herkreeg zijn vrijheid.

De begrippen “vrijheid” en “bevrijding” staan in zekere zin met elkaar in verband. Aan het “vrij zijn”, “het zich vrij voelen” en “het verkrijgen van vrijheid” gaat meestal een “bevrijding” vooraf. Dit hoeft echter niet per se altijd het geval te zijn. In het leven zijn er genoeg bestaande vrijheden. Dit zijn vrijheden, die er van nature zijn voor de mens, waar hij recht op heeft en waarvoor hij niet hoeft te vechten. Hieronder volgen enkele voorbeelden:

• vrijheid van meningsuiting
• vrijheid van politieke overtuiging
•  vrijheid van kiesrecht
•  godsdienstvrijheid
•  vrijheid van drukpers
•  gelijkheid van rang, ras of stand ongeacht het ras

Deze vrijheden/rechten zijn in de geschiedenis schriftelijk in verklaringen of charters vastgelegd. Een voorbeeld:

 “ Déclaration des droits de l’homme et du citoyen”

Bekijken we de geschiedenis , dan zien we, dat de elementaire vrijheden van de mens nogal eens – meestal van overheidswege –  geschonden zijn. Enkele voorbeelden hiervan:

• dictatoriale regeringen in bepaalde landen, waarin veel vrijheden werden beknot
• tijden van oorlogen, bv. godsdienstoorlogen, nationaal en internationaal
• vervolgingen van groeperingen op raciale gronden ( genocide )

Het begrip ‘bevrijding”houdt in, dat een of meer vrijheden van de mens, een groep of een geheel land wordt of worden hersteld. Dit kan gebeuren door wettelijke bepalingen ( bv. wetswijzigingen ) of de bevrijding van een land van een vreemde overheersing ( bv. aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ). Het resultaat van de bevrijding is dan “het vrij zijn”.
Enkele voorbeelden:

• de afschaffing van de slavernij in de VS en later ook in andere landen in de 19de eeuw
• de bevrijding van de Europese landen ( ook Nederland ) aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ( 1939 – 1945 )

De bevrijding kan van buitenaf of van binnenuit komen. Dit laatste kan het geval zijn bij iemand individueel. Hij of zij kan een bepaalde angst of een bepaalde drempel overwinnen. Hij of zij ervaart dit als een overwinning, een bevrijding. Hij of zij voelt zich dan vrij.

De mens, zoals hij of zij in de maatschappij staat, mag daarin leven met zijn vrijheden. Hij of zij is echter wel gebonden aan de bestaande regels en grenzen.
Ikzelf  – inmiddels 67 jaar – heb ook altijd van mijn vrijheden kunnen profiteren. Ik moest echter rekening houden met mijn omgeving en mijn medemens. Was ik grensoverschrijdend, dan ben ik – volkomen terecht –  door de bevoegde personen of instanties op het juiste spoor gezet.

Theo Kleeven