The Indian Summer

Ieder jaar wordt elke zomer gevolgd door een “nazomer”. Volgens de kalender begint de zomer op 21 juni en eindigt hij op 21 september. De nazomer begint volgens de kalender ongeveer eind september en eindigt ongeveer half november. De nazomer kennen we natuurlijk niet alleen in Nederland. Hij is internationaal.

Het is duidelijk, dat de hierboven staande periodisering exact volgens de kalender is. De werkelijkheid is vaak heel anders. Het weer in al zijn verschijnselen ( zonneschijn, hitte, regen, hagel, sneeuw, koude of wind ) komt niet altijd overeen met deze begrenzing. Het gaat vaak zijn eigen gang, zodat een lentedag ook wel eens doet denken aan een zomerdag, een zomerdag aan een herfstdag, een herfstdag aan een winterdag enz. De data van een kalender zijn opgesteld volgens de regels van de tijdrekenkunde. Het weer in al zijn verschijnselen houdt zich echter aan de wetten van de natuur.

Het begrip “nazomer” heeft ook een plaats verworven in het taalgebruik. De periode heeft eigen namen gekregen. In het Nederlands is de bekendste naam “Oudewijvenzomer.”
Het begrip komt oorspronkelijk uit de Noorse of Germaanse mythologie. Hierin worden spinnende of wevende noodlotsgodinnen voorgesteld, waarbij het spinnen van deze lotsgodinnen “het spinnen van menselijke levensdraden” uitbeeldde. De term “Oudewijven” kan ook terug worden gevoerd op een “vrouwelijke watergeest met lange witte haren.” Later werd het teruggevoerd  op “oude breiende vrouwen en veldspinnen, die bij rustig nazomerweer lange draden spinnen.”

De verschillende benamingen:

• Nederland
  • “Oudewijvenzomer”
  • “St. Michielszomer” (periode rond 29 september)
  • “Kranenzomer” (begin oktober)
  • “St. Gummaruszomer” (rond 11 oktober)
  • “St. Maartenszomer” (rond 11 november)
• Engeland
  • “St. Lukes Little Summer”
  • (“Sint Lucaszomer”)
• Duitsland
  • “Altweibersommer” (eind september)
  • “Allerheiligensommer” (begin november)
• Frankrijk
  • “L’ été de St. Dénis” (v.a. 9 oktober)
• Zweden
  • “Brittsommar”
• Italie
  • “De zomer van Theresia” (rond half oktober)
• Rusland
  • “Barje i Jeto (“Oude Vrouwenzomer”)
• Noord-Amerika en Canada
  • “Indian Summer” or “L’ete Indien”

Deze laatste benaming komt veel voorin het Nederlands taalgebruik en behoeft daarom enige verklaring. De term stamt uit Noord-Amerika en heeft betrekking op nazomerse weersomstandigheden in Noord-Amerika en in Azie ( met name in India). Zij komen, na een tijd van bittere koude, voor in de periode van september tot november en worden gekenmerkt door zomerse en heldere weersomstandigheden met temperaturen boven het gemiddelde. De term doet denken aan “India” en het is daarom vrijwel zeker, dat hij afstamt van de Indianen uit Noord-Amerika.

Het is duidelijk, dat we pas van een echte nazomer of “Indian Summer” kunnen spreken, wanneer de weersomstandigheden (zonnig, helder en droog weer met zomerse temperaturen) dit rechtvaardigen. In dit jaar (2018) kunnen we er zeker van spreken. Na een warme zomer hebben we immers een mooie nazomer.
Een nazomerse periode met koud, regenachtig en winderig weer is natuurlijk geen echte nazomer. Het is daarentegen een voorbode van een vroege herfst of – in het uiterste geval – van een vroege winter.

In Nederland wordt de “Indian Summer” in de commercie en het amusementsleven hoog aangeslagen. Dit blijkt wel uit de jaarlijkse viering van het “Indian Summer Festival” in Noord-Holland (bv. Geesterambacht, Noord-Scharwoude of Langendijk). Hierin treden veel individuele artiesten (zangers) en allerlei groeperingen op in verschillende genres, zoals” pop”,”dance” “highop, 80/90/00’s”

Theo Kleeven