Het examen

Het woord “examen” heeft een geladen betekenis. Het betekent “onderzoek naar kennis en of bekwaamheid.” Het kan worden afgenomen op school, bij cursussen, het middelbaar onderwijs of het voortgezet onderwijs, op het MBO of het HBO en op universiteiten. Het eindexamen middelbare school spant de kroon. Verder zijn er ook examens in de sport (bv. het examen “Lichamelijke Opvoeding” of het examen voor het zwemdiploma) of in het verkeer (het theorie- en praktijkexamen voor rijvaardigheid).
Bij het onderwijs kan er ook sprake zijn van “voorexamens.” We spreken dan van “tentamens “ ter voorbereiding zoals vroeger bv. op het kandidaats- of doctoraalexamen op de universiteit (tegenwoordig de “propaedeuse”, het “baccalaureaat” of de “mastertitel.”

Afgezien van de bovengenoemde raakvlakken, kunnen we het woord “examen” ook zien als een “proef” of een “prestatie”  die iemand moet leveren, waarvoor hij/zij zelf heeft gekozen. Bijvoorbeeld de “Vierdaagse lopen” of een record verbeteren in een of andere sport. We hoeven ons dus heus niet alleen te beperken tot het onderwijs of tot het behalen van een diploma of een getuigschrift.

We moeten allemaal in ons leven wel eens examen doen. Elk examen stelt zijn eisen en vergt een bepaalde voorbereiding. Dit vergt bijvoorbeeld het bestuderen van studiemateriaal en leerstof en het in praktijk brengen van theorie. Dit is de aanloop naar het examen, die tijd vergt.

De examens zijn in onze maatschappij niet weg te denken. Bij het volgen en afsluiten van cursussen en het solliciteren naar een baan of in het verkeer (autorijden).

Het examen of tentamen is voor ieder van ons een min of meer spannende onderneming. Het kan zich uitstrekken over een of meer uren, een dag of enkele dagen. Op die momenten voel je je anders dan in het leven van alledag. Je bent gespannen, misschien zenuwachtig. Kortom: Je hebt het gevoel, alsof er iets aan je knaagt, je voelt je niet op je gemak, ook al ben je nog zo goed voorbereid.

Het is altijd een hele opluchting als het erop zit. Je kunt zelf wel zo ongeveer beoordelen, hoe je het er van af hebt gebracht. Over de uitslag beslissen natuurlijk de examinatoren. Het doel is natuurlijk slagen. Het slagen is een heerlijk gevoel. Een drempel is genomen. Je bent weer een stap verder gekomen in het leven.

Mijn eigen ervaring: Ikzelf heb ook al een aantal examens en tentamens moeten doen. Ik ga ze hier niet allemaal opsommen. In de meeste gevallen had ik direct succes, maar het ging ook wel eens een keer mis. Dan moest ik het over doen. Ik was altijd behoorlijk gespannen en nerveus. Het is en blijft echter jammer, dat ik de “Postdoctorale Opleiding tot Wetenschappelijk bibliothecaris” aan de Universiteit van Amsterdam niet heb voltooid.

Theo Kleeven